ĐÌNH VŨ

Trích hồi ký Bùi Kiến Thành - Người Mở Khóa Lãng Du (ấn bản 2025, BestBooks xuất bản và phát hành):

Đình Vũ và câu chuyện thềm lục địa

“Một hôm, trong vườn Bách Thảo, ông Võ Văn Kiệt đem bản đồ Á Đông ra nói chuyện. ASEAN thì hướng về phía nam còn sát nách mình là Trung Quốc với thị trường một tỉ dân. Việt Nam mình như thế này đây, bên này là Vân Nam, bên này là Quảng Đông, Quảng Tây, từ Vân Nam nghĩa là Tây Nam Trung Quốc qua Đông Nam Trung Quốc cộng với Việt Nam là vùng kinh tế chung hơn 300 triệu dân, lớn hơn cả thị trường chung châu Âu. Mặt khác, con đường ra biển từ Vân Nam qua Lào Cai đến Hải Phòng là ngắn nhất so với con đường “Vạn non” từ Vân Nam xuyên qua đến Quảng Đông. Có cách nào mình vừa phát triển thị trường chung đó, vừa dãn khỏi Trung Quốc, bảo vệ được chủ quyền? Ông Kiệt nói muốn bác Thành kiếm một tập đoàn Mĩ nào thật lớn qua cắm cờ Mĩ ở Hải Phòng để Trung Quốc phải dè chừng.”

Ngày 14/12/1993, phòng Quan hệ Kinh tế Đối ngoại của Hải Phòng được sự ủy quyền của Ủy ban Nhân dân Hải Phòng đã tổ chức buổi thảo luận với Bùi Kiến Thành và Bùi Kiến Thái về những khả năng hợp tác trong đầu tư kinh doanh và phát triển thành phố Hải Phòng, sau đó đưa ra những thỏa thuận cơ bản:

1. Ông Bùi Kiến Thành sẽ tìm kiếm các nhà đầu tư và ngân hàng để thực hiện những nghiên cứu cần thiết về chương trình đầu tư và tài trợ cũng như các dự án phát triển, đặc biệt là cho các dự án về cơ sở hạ tầng: 200 km2 đảo Cát Bà để làm du lịch và thương mại tự do; phát triển cơ sở hạ tầng ở 1.200 hécta khu chế xuất Đình Vũ, bao gồm cả cảng biển nước sâu và nơi tập kết container; phát triển các dự án ở khu chế xuất Hải Phòng như nhà máy điện, nước…; những dự án khác như cầu Bính, Tiên Cựu và Quý Cao, sân bay Cát Bi, đường tàu hai chiều Hải Phòng - Hà Nội - Lào Cai.

2. Ông Bùi Kiến Thành sẽ tìm các nhà đầu tư và ngân hàng để lập quỹ đầu tư sẽ được Văn phòng Quan hệ Kinh tế Đối ngoại đồng quản lý nhằm đầu tư sâu vào các nhà máy, xí nghiệp sản xuất đang hoạt động ở Hải Phòng.

3. Ông Bùi Kiến Thành sẽ đề nghị các nhà tư vấn và kiểm toán nước ngoài giúp Hải Phòng phân tích và quản lý các dự án đầu tư nước ngoài ở Hải Phòng.

4. Sở Quan hệ Kinh tế Đối ngoại của Hải Phòng sẽ đề nghị Ủy ban Nhân dân Hải Phòng chỉ định ông Bùi Kiến Thành là cố vấn cho Ủy ban để giúp thu hút các nhà đầu tư nước ngoài và phân tích các dự án đầu tư nước ngoài ở Hải Phòng.

(...)

Bùi Kiến Thành đem tài liệu kế hoạch phát triển khu công nghiệp Đình Vũ qua Mĩ trình bày với chủ tịch AIG là Maurice R. Greenberg. Bác Thành trình bày chưa đầy 15 phút, Greenberg đã gật gù đồng ý sẽ làm. Khu Đình Vũ bao gồm cả bán đảo 1.000 hécta bên bờ biển là khu kinh tế chiến lược, có phần quân đội đóng trên đấy. Miền Bắc chưa có khu công nghiệp nào, nên nếu Mĩ đến làm khu công nghiệp thì vị thế miền Bắc cũng được nâng tầm lên rất nhiều.”

Nhận tin báo về, Võ Văn Kiệt rất mừng, lãnh đạo Hải Phòng nhận chỉ thị cũng hồ hởi. AIG gửi một đoàn từ Mĩ, một đoàn từ Thái Lan sang Việt Nam. Họ thuê một máy bay trực thăng của quân đội đưa cả phái đoàn từ Hà Nội xuống Hải Phòng họp với Chủ tịch, Bí thư thành phố. Trong lúc phái đoàn đi tham quan đảo Cát Bà thì Bùi Kiến Thái giúp Sở Kinh tế Đối ngoại soạn một Biên bản ghi nhớ hợp tác. Ba giờ chiều, MOU (Biên bản ghi nhớ hợp tác) được kí tại Ủy ban Nhân dân Thành phố Hải Phòng. Trực thăng đưa phái đoàn quay về Hà Nội. Mọi việc diễn ra chỉ trong vòng một ngày.

(...)

AIG là tập đoàn tài chính bảo hiểm lớn nhất của Mĩ và cũngdo Do thái quản trị. AIG kí hợp đồng tại Việt Nam đồng nghĩa với việc chính phủ Mĩ và cộng đồng Do thái bật đèn xanh cho các tập đoàn kinh tế khác trên thế giới vào Việt Nam. Tới lúc đó, một số tập đoàn của Nhật, Đài Loan mới dám vào. Biển Hải Phòng là nơi Mĩ phong tỏa bằng hàng ngàn trái mìn để cấm vận Việt Nam. Sau khi đạt thỏa thuận với AIG, Mĩ đưa tàu rà mìn vào thu nhặt hết số mìn đó ở Hải Phòng và các khu khác, mất hàng năm trời. Việc AIG đầu tư khu công nghiệp Đình Vũ mang ý nghĩa then chốt trong tiến trình bình thường hóa quan hệ Việt - Mĩ.

“Hồi đó 500, 600 triệu USD là nhiều lắm, Đình Vũ thành khu công nghiệp lớn nhất Việt Nam. Mình mới chỉ được quyền kí hợp đồng nguyên tắc thôi, chờ tới khi có quan hệ ngoại giao mới thực hiện... Muốn làm khu công nghiệp Đình Vũ, mình phải nạo vét một luồng dẫn đến vùng nước sâu để tàu lớn vào chứ cảng Hải Phòng tàu chừng 10 nghìn tấn là không vào được. Vương quốc Bỉ hợp tác với AIG, Thái Lan đứng ra nạo vét một luồng ngoài biển đến vùng nước sâu, tạo mối quan hệ ngoại giao kinh tế với Việt Nam. Nhân cơ hội này, AIG mời hai đối tác kia cùng vào đầu tư.

Thiết kế quy hoạch cực kì tốt, được nghiên cứu kĩ lưỡng. Những đơn vị Việt Nam như Caltex, Petrovietnam cần dùng kĩ thuật phát triển công nghiệp gì lớn cũng tới đấy thuê lại để dùng... Đình Vũ đến giờ trải qua bao nhiêu khó khăn vẫn kiên trì làm tốt. Có thể nói, để sau này chúng ta có nhiều khu công nghiệp nước ngoài bài bản tại Việt Nam thì khu công nghiệp Đình Vũ mang một ý nghĩa chiến lược.”

Ảnh tư liệu: Bùi Kiến Thành và phái đoàn AIG làm việc tại Đình Vũ năm 1993